Op deze pagina vindt u algemene informatie over globusgevoel en de daarbij behorende klachten. Als u recent voor deze klacht bij een keel-neus-oorarts (KNO-arts) bent geweest, dan kunt u er hier meer over lezen. Hebt u er nog nooit mee te maken gehad, maar wilt u er wat meer over weten, dan geldt hetzelfde.
Wat is globusgevoel?
Het gevoel dat er een brok in uw keel zit of dat uw keel wordt dicht geknepen wordt globus genoemd. Van een brokgevoel of ‘globusgevoel’ wordt gesproken als er geen lichamelijke afwijking gevonden wordt die de klacht kan verklaren. Een brokgevoel in de keel komt vaak voor. Veel patiënten zijn hierover ongerust, maar over het algemeen is het een onschuldig probleem.
Als er wel een lichamelijke aandoening is, zal de last van een brok in de keel zich voordoen bij de maaltijd en kan de stem schor of hees zijn. Wat voor afwijkingen dit kunnen zijn, wordt verder op deze pagina besproken.
Wat zijn de oorzaken zonder afwijkingen bij onderzoek?
Als een KNO arts geen afwijkingen vindt bij het onderzoek, wordt het brokgevoel een onschuldig globusgevoel genoemd. Dit kan veroorzaakt worden door verschillende onderstaande mechanismen.
Spierspanning
Tijdens het slikken, maar ook bij schrapen en kuchen, worden bepaalde keel- en halsspieren aangespannen. U kunt dat bijvoorbeeld zien aan de adamsappel (het vooruitstekend bovenste gedeelte van het strottenhoofd), die bij de slikbeweging op en neer gaat. Als de spieren gespannen blijven, kan dit tot gevolg hebben dat een brok in de keel gevoeld wordt. Deze spanning kan ervoor zorgen dat u slijm of kriebel in de keel voelt, waardoor u gaat keelschrapen of hoesten. Daardoor wordt de spanning in de keel hoger en blijven de klachten bestaan. Er ontstaat vaak een vicieuze cirkel (zie afbeelding 1). Als u minder gespannen bent, heeft u vaak minder last.
Het brokgevoel kan ook ervaren worden als een slijmgevoel in de keel. Normaal neusslijmvlies produceert elke dag veel slijm, dat regelmatig wordt doorgeslikt. Hierbij komt ook nog het speeksel. Samen is dat een paar liter vocht per dag, dat we doorslikken zonder het te weten. Maar als u zich deze productie van slijm en vocht bewust wordt, kunt u dit als een brokgevoel ervaren.
Slijmgevoel
Het brokgevoel kan ook ervaren worden als een slijmgevoel in de keel. Normaal neusslijmvlies produceert elke dag veel slijm, dat regelmatig wordt doorgeslikt. Hierbij komt ook nog het speeksel. Samen is dat een paar liter vocht per dag, dat we doorslikken zonder het te weten. Maar als u zich deze productie van slijm en vocht bewust wordt, kunt u dit als een brokgevoel ervaren.
Mogelijke behandeling als er geen afwijkingen bij onderzoek worden gevonden
Geruststelling
Het is al een opluchting wanneer de KNO-arts geen afwijkingen vindt. Door deze geruststelling verdwijnt de klacht vaak vanzelf. Dit vindt meestal geleidelijk plaats, met af en toe nog opspelen van het brokgevoel. Na verloop van weken tot maanden is het definitief verdwenen.
Stress
Spanningen en problemen kunnen zich met verschillende lichamelijke klachten uiten. Bij de een in rugklachten of hoofdpijn, bij de ander in een brokgevoel. Uw huisarts kan helpen uw probleem onder woorden te brengen en kan zo nodig een andere hulpverlener inschakelen.
Logopedie
Soms kan logopedie behulpzaam zijn bij het bestrijden van de klacht. U leert dan oefeningen waarbij u leert de keel- en halsspieren beter te ontspannen.
Als het brokgevoel niet verdwijnt of als er klachten bijkomen, vraag dan een nieuw onderzoek aan. Soms heeft een op brokgevoel lijkende klacht namelijk wel een lichamelijke oorzaak.
Lichamelijke aandoeningen die een brok in de keel kunnen veroorzaken
Het brokgevoel kan een bijkomende klacht zijn van een lichamelijke afwijking. De meest voorkomende oorzaken zullen hierna worden besproken. Meestal gaat een dergelijke afwijking echter ook gepaard met andere klachten, zoals moeite vaste voeding te slikken, keelpijn, oorpijn of heesheid.
Een kwaadaardige afwijking (keelkanker)
Hierover maakt men zich vaak de meeste zorgen. Een kwaadaardige aandoening van het slijmvlies van de keel, het strottenhoofd of de slokdarm is gelukkig zeldzaam. De kans hierop is wel sterk verhoogd bij langdurig roken en gebruik van overmatig alcohol. In geval het brokgevoel samengaat met stemverandering, moeite met eten, gewichtsverlies en oorpijn is onderzoek door een KNO-arts binnen 6 weken na optreden van de klachten noodzakelijk. Een kwaadaardige afwijking kan bij het eerste onderzoek meestal worden opgemerkt.
Neusbijholtenontsteking
Een ontsteking van de neusbijholten kan door extra ontstoken slijmafscheiding de keel irriteren, zodat een brokgevoel ontstaat. Begeleidende klachten zijn soms hoofdpijn, snot, neusverstopping en reukverlies.
Allergie
Allergie voor met name de huisstofmijt, een bestanddeel van huisstof, leidt meestal tot klachten van neusverstopping, maar kan zich ook uiten in de keel, waar het een schraal, jeukend of brokgevoel kan veroorzaken.
Vergrote tongamandel
Helemaal achter op de tong bevindt zich de tongamandel. Door deze ligging is de tongamandel meestal niet direct in de keel zichtbaar. Als in het verleden de keelamandelen zijn verwijderd, komt het een enkele keer voor dat de tongamandel zich vergroot. Deze vergrote tongamandel kan dan een brokgevoel geven. Dit brokgevoel kan ook ontstaan als de tongamandel chronisch ontstoken is. Bij een ontsteking kunnen ook andere klachten, zoals keelpijn, een vieze smaak en koorts optreden.
Aanlegstoornis van het strottenhoofd
Bij sommige mensen kunnen de stembanden zich soms niet goed sluiten. Hierdoor is de stem niet krachtig genoeg, zodat de stem gemakkelijk wordt geforceerd. Naast een brokgevoel klaagt men dan soms ook over een hese stem of een onvoldoende krachtig stemgeluid.
Spierspanning van de slokdarmingang
De slokdarmingang is een kringspier die bij een aantal patiënten een te hoge spanning heeft. Dit kan als een brokgevoel worden ervaren. Schrapen van de keel en kuchen verhoogt juist deze spanning en onderhoudt de klacht.
Bij mensen met een middenrifbreuk werkt het klepmechanisme tussen slokdarm en maag onvoldoende. Hierdoor kan maagzuur in de slokdarm omhoog komen. Om de overloop van het maagzuur in het strottenhoofd en de luchtpijp te voorkomen ontstaat een hogere spanning in de kringspier van de slokdarmingang met het brokgevoel als gevolg.
Reflux
Een brokgevoel in de keel kan ook door reflux van maagzuur (4 in dit plaatje) veroorzaakt
worden. Maagzuur kan in de slokdarm omhoog komen. Om de overloop van het maagzuur in het strottenhoofd en de luchtpijp te voorkomen, ontstaat een hogere spanning in de kringspier van de slokdarmingang met het brokgevoel als gevolg.
Dit kan gebeuren bij mensen met een middenrifbreuk, waarbij het klepmechanisme tussen slokdarm en maag onvoldoende functioneert. Echter, ook bij mensen zonder middenrifbreuk kan zure reflux voorkomen. Uw huisarts of KNO-arts kan u hiervoor, indien nodig, een proefbehandeling met maagzuurremmers voorschrijven.
Vergrote schildklier
De schildklier ligt pal voor en onder het strottenhoofd. Een vergrote schildklier kan soms zo tegen het strottenhoofd drukken dat dit merkbaar wordt als een brokgevoel. Vaak zijn er ook bijkomende klachten van een te traag of te snel werkende schildklier.
Slijtage van de halswervels
De randen van de halswervels raken op oudere leeftijd aan de voorzijde verdikt. Omdat de slokdarm tegen de voorzijde van de halswervels aanligt, kunnen deze verdikkingen een brokgevoel geven.
Chronische keelontsteking
Hiervan is sprake als het slijmvlies in de keel langdurig wordt geprikkeld door neus- en neusbijholtenproblemen, maagzuur (3 in dit plaatje), prikkelende stoffen of droge lucht.
Bij bepaalde ziekten, zoals suikerziekte en bloedarmoede, kan het slijmvlies chronisch ontstoken zijn. Hierbij treden klachten op van een gevoelige plek in de luchtpijp, kriebel in de keel, hardnekkig hoesten, branden, neiging tot schrapen en lastig slikken.
Roken, alcohol, koffie en sterk prikkelde stoffen (bijvoorbeeld pepermunt, drop en chocolade) houden deze klachten in stand, al lijken ze een tijdelijke verlichting te geven. Dat is echter maar schijn.
Zenker divertikel
Door een zwakke plek tussen de spieren van de slokdarmingang ontstaat een blindzak (Zenker divertikel) waardoor klachten kunnen ontstaan van bemoeilijkt slikken, opgeven van doorgeslikt voedsel, borrelende geluiden aan de hals, slijm in de keel, vermagering, onwelriekende adem, verslikken en hoesten bij liggen.
Angina pectoris
Door onvoldoende doorstroming van de kransslagaderen van het hart ontstaat bij lichamelijke inspanning pijn op de borst en/of pijn uitstralend naar de linkerarm. In zeldzame gevallen echter geeft inspanning alleen een brokgevoel.
Onderzoek naar lichamelijke oorzaken van een brok in de keel
Uw KNO-arts zal dan ook eventuele andere oorzaken proberen op te sporen. Het is meestal niet nodig om alle onderzoeken te ondergaan die verderop op deze pagina worden besproken. Belangrijk is dat met een beperkt onderzoek de oorzaak wordt gevonden, zodat u zo snel mogelijk uit de onzekerheid bent en de behandeling kan beginnen. Onnodig onderzoek moet altijd worden vermeden.
Scopie
Door middel van een starre scopie via de mond of een dun slangetje dat door de neus in de keelholte wordt gebracht (fiberscopie). Nader onderzoek met een stroboscoop kan ook nodig zijn.
Kijk voor meer informatie hierover onder het kopje: “stemonderzoek”.
Röntgenfoto.
Het is niet altijd nodig röntgenfoto’s van de hals en slokdarm te maken. Zo nodig kan een foto worden gemaakt van de neusbijholten. In zeldzame gevallen wordt een scan gemaakt van de neusbijholten, keel, hals of schildklier.
Allergieonderzoek
Het meest betrouwbare onderzoek naar allergie vormt de huidtest. Hierbij wordt door een krasje of prikje in de huid een kleine hoeveelheid vloeistof in de huid aangebracht. Twintig minuten na het aanbrengen van een twintigtal verschillende krasjes kan nagegaan worden of er een allergie bestaat.
Ook kan via het laboratorium een bloedonderzoek op allergie worden verricht.
Logopedisch onderzoek
Bij intensief stemgebruik kunt u naar de logopedist(e) worden verwezen. Deze is deskundig op het gebied van de stem en kan bij keelklachten door foutief stemgebruik hulp bieden. Dit is vooral van belang bij beroepen waar men van de stem afhankelijk is.
De logopedist(e) verricht onderzoek, geeft adviezen of gaat over tot logopedische behandeling. Hierbij wordt aandacht gegeven aan lichaamshouding, ademhaling en aan een ontspannen manier van stemgebruik. Afhankelijk van de onderzoeksbevindingen wordt de oorzaak van de klachten met u besproken en kan een behandelplan worden opgesteld.
Mogelijke behandeling – van globusgevoel
Afhankelijk van de onderzoeksbevindingen wordt de oorzaak van de klachten met u besproken en kan een behandelplan worden opgesteld.
Wat kan ik zelf doen?
- Hoest en schraap zo min mogelijk, het liefst helemaal niet. Het slijm dat u in de keel voelt kunt u het beste doorslikken: slik, neem een slokje water of een zacht keelsnoepje.
- Gebruik keelsnoepjes zonder menthol, pepermunt of salmiak. Hierdoor krijgt u uiteindelijk meer slijm in de keel. Kies voor honing of kamillesnoepjes.
- Drink voldoende water en zo min mogelijk dranken/voeding met cafeïne (zoals koffie, thee, energiedrankjes, cola, chocolade).
- Zorg voor uw stem: niet fluisteren, schreeuwen of stemmen nadoen.
- Neem (adem) pauzes als u lang en veel moet spreken. Spreek rustig maar duidelijk.
- Stress kan een oorzaak zijn: probeer meer rust te nemen en vaker te ontspannen met ademoefeningen, yoga of een boek.
- Zorg voor een goede houding; zit goed recht op en maak de nek lang.
- Als slikken lastig gaat, buigt u de kin richting de borst.
Slotwoord
Het is niet mogelijk om op deze voorlichtingspagina alle details van een brok in de keel te beschrijven (zie ook de tekst op de introductiepagina).
Het kan zijn, dat u ondanks de uitleg van uw KNO-arts nog vragen heeft of dat u meer informatie wilt. Aarzel dan niet contact op te nemen met uw KNO-arts en om nadere uitleg te vragen.
Aan dat verzoek zal graag worden voldaan.
De auteursrechten op de door Medical Visuals vervaardigde illustraties die zijn opgenomen op deze website berusten bij Medical Visuals. Gebruik van deze illustraties door leden van de NVKNO of derden is aan voorwaarden onderhevig. Voor meer informatie kunt u zich wenden tot Medical Visuals (maartje@medicalvisuals.nl).
